Twee dagen geleden zag ik deze infografiek in de krant, over hoe de lockdown het virus belet te verspreiden in ons sociaal netwerk. Maar virussen zijn net als wij mensen: ze hebben nood aan contact om te overleven, ze zijn via allerlei 'draden' aan elkaar verbonden. Geïsoleerd leven in een bubbel, dat is onwezenlijk.

De Argentijnse kunstenaar Tomás Saraceno zag het reeds aankomen. Zijn visie op de maatschappij is die van een gigantisch web waarin de mensen met elkaar leven, een groot net, een sociaal netwerk eigenlijk. Iets wat ons verbindt en samenhoudt. Elke beweging van een individu ergens in het net doet het net trillen tot in de uithoeken. We voelen elkaars aanwezigheid. Zoals bij een spinnenweb, soms heel planmatig opgebouwd, soms chaotisch. Telkens als er ergens iets gebeurt -een draad die knapt, de impact van een indringer-, wordt een trilling uitgezonden die iedereen kan opvangen. Met deze metafoor van het web gaat Tomás Saraceno aan de slag.

Opgeleid als architect (maar nadien helemaal in de ban van de kunst) wilde hij zwevende steden bouwen, als reuzespinnewebwolken. Met daarin bubbels waarin we als individu leven. De draden van het web houden alles bij elkaar. Wind en bewegingen in het net produceren trillingen die hij in geluidsgolven omzette. Hieronder een voorbeeld van een tijdelijke installatie in de VanhaerentsArtCollection, Cloud Cities, met hier een interview met Joost Vanhaerents.

Hij stichtte een heus labo, het Arachnophilia lab, om het gedrag van spinnen te bestuderen, hoe ze hun web opbouwen, hoe ze zich aanpassen aan hun veranderende omgeving. Iets waaruit de mensen veel kunnen leren. Hij ontwikkelde een techniek om een spinnenweb volledig te scannen, te digitaliseren en in een 3D-model te reconstrueren. Hij bestudeert nu ook hoe spinnen met elkaar communiceren door de trillingen in een web te detecteren via laser-dopplertechnieken en die om te zetten in geluidsgolven. Luister bv. hier naar het geluid van een spin in zijn web.

In de K21 in Düsseldorf hangt boven de hal onder het glazen dak een immens net opgespannen als een reuzespinnenweb. Bezoekers mogen zich, net als spinnen, op het net begeven (eerst wel zakken leegmaken!). Hangend in de ruimte kan je de wereld beneden gadeslaan. Maar ook hier komt de 'experience' vooral door de trillingen in het net, telkens een andere bezoeker een beweging maakt. Dan je ervaar je wat ‘samenleven’ echt betekent, een verwijzing naar het kosmisch web dat ons als mens verbindt met elkaar en met de natuur en de hele kosmos. Want alles hangt aan mekaar. Een lockdown is iets onwezenlijk en niet van deze wereld.

Hier een filmpje over ‘In orbit’, te zien in de K21 in Düsseldorf.